زخم دهان بعد از ارتودنسی: علت بروز، روش های پیشگیری و درمان

ارتودنسی دندان یکی از رایج‌ ترین روش ‌ها برای اصلاح نامرتبی دندان‌ هاست، اما ممکن است با برخی ناراحتی ‌ها همراه باشد. یکی از شایع‌ ترین مشکلات، ایجاد زخم دهان بعد از ارتودنسی است. اما دلیل این زخم ‌ها چیست؟ با گذر زمان، برخورد بافت سخت و سفت سیم و بریس های ارتودنسی به بافت نرم تشکیل دهنده دهان باعث شکل گیری آفت در ارتودنسی خواهد شد. هدف متخصص ارتودنسی انجام درمان بدون کوچک ترین احساس ناراحتی و درد برای بیمار است؛ اما نمی توان از برخی معایب طبیعی تجهیزات ارتودنسی چشم پوشی کرد. برای پیشگیری و جلوگیری از بروز زخم و آفت دهان بعد از اجرای فرانید اصلاح ناهنجاری های فک و دندان نیازمند رعایت یک سری دستورالعمل های پزشکی هستید. اگر شما با این مشکل در حال دست و پنجه نرم کردن هستید، تا آخر همراه مجله دندانپزشکی ایمپلنت دکتر باشید تا با راهکارهای درمان زخم دهان بعد از ارتودنسی آشنا شوید.

علت زخم دهان بعد از ارتودنسی چیست؟

اعمال فشار از سوی متخصص ارتودنسی برای ثابت نگه داشتن بریس های روش سنتی ثابت درمان در موقعیت مکانی دقیق خود جهت جلوگیری از جابجایی دندان ها طبیعی است. براکت ‌ها و سیم‌ هایی که برای صاف کردن دندان‌ ها استفاده می ‌شوند، در تماس مستقیم با بافت نرم دهان، یعنی لب‌ ها، گونه ‌ها و لثه‌ ها قرار می‌ گیرند. در هفته‌ های ابتدایی پس از نصب ارتودنسی، بدن هنوز به وجود این اجسام خارجی عادت نکرده و همین تماس مداوم می ‌تواند باعث ایجاد التهاب، سایش و زخم دهان شود. موارد فهرست ذیل بیشترین سهم را در لیست دلایل بروز زخم دهان بعد از ارتودنسی دارند:

• لمس ساختار تیز و برنده سیم های ارتودنسی با بافت های نرم دهان؛
• تیز بودن بریس و براکت درمان ارتودنسی دندان؛
• بریس و براکت های ارتودنسی دارای برآمدگی؛
• تحرکات ناگهانی تجهیزات ارتودنسی بر اثر عوامل طبیعی و غیرطبیعی؛
• شل شدگی دستگاه و تجهیزات ارتودنسی؛
• عادات زندگی نادرست و تخریب کننده نظیر مکیدن انگشت، جویدن زبان و …؛
• عدم تعهد کامل و کافی به رعایت اصول بهداشتی دهان و دندان؛
• مصرف آب ناکافی و کمک به شکل گیری خشکی دهان؛

چه کسانی بیشتر در معرض زخم دهان بعد از ارتودنسی قرار دارند؟

• افرادی که لب ‌ها یا گونه‌ های حساس‌ تری دارند.
• کودکان و نوجوانانی که در ابتدای مسیر درمان ناهنجاری های دهانی و بی نظمی های دندانی هستند.
• افرادی که عادات به کارهایی مثل مکیدن لب یا گاز گرفتن گونه دارند.
• کسانی که از بریس های ارتودنسی ثابت فلزی یا تیز استفاده می‌ کنند.

چطور از زخم دهان بعد از ارتودنسی جلوگیری کنیم؟

از جمله روش های پیشگیری از ایجاد زخم دهان طی ارتودنسی عبارتند از:

1. استفاده از موم ارتودنسی

یکی از بهترین روش‌ های پیشگیری از بروز این مشکل، استفاده از موم ارتودنسی است. این موم روی براکت ‌ها قرار می ‌گیرد و مانع تماس مستقیم با بافت ‌های نرم دهان می ‌شود.

2. رعایت بهداشت دهان و دندان

متخصصین ارتودنسی همواره به رعایت بهداشت دهان و دندان در حین ارتودسی توصیه دارند. زیرا مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان ‌شویه، احتمال التهاب و عفونت و زخم های دهانی را کاهش می ‌دهد.

3. نوشیدن آب کافی

خشکی دهان احتمال بروز زخم های دهانی را افزایش می دهد؛ بنابراین با نوشیدن آب کافی در طول روز از بروز این مشکل جلوگیری کنید.

4. پرهیز از مصرف غذاهای سفت و خشک

یکی از مواردی که در هنگام استفاده از انواع ارتودنسی ثابت باید به آن توجه داشته باشید، رژیم غذایی روزانه است. در تغذیه بعد از ارتودنسی، خوردن مواد غذایی سفت و خشک مثل ته دیگ، چیپس، پاپ کورن و … علاوه بر ایجاد زخم دهان بعد از ارتودنسی باعث بروز مشکلات دیگری مثل شل شدن، آسیب دیدن یا حتی شکستن براکت های ارتودنسی می شود.

5. استفاده از کاور سیلیکونی ارتودنسی

کاور سیلیکونی ارتودنسی همانند موم ارتودنسی باعث می شوند تا براکت ها و سیم های ارتودنسی با لب ها و دهان شما ارتباط نداشته باشند و از بروز زخم های دهانی جلوگیری کنند.

درمان زخم دهان بعد از ارتودنسی (10 راهکار درمانی خانگی)

در صورتی که دچار زخم دهان در حین ارتودنسی شده اید احتمال بروز درد هم وجود دارد. در این صورت شما برای رفع درد و درمان زخم دهان بعد از ارتودنسی می توانید راهکارهای زیر را امتحان کنید:

1. مصرف مسکن های بدن نسخه (OTC)

مصرف مسکن های بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن، استامینوفن، آسپرین و … برای درمان زخم های دهانی و دردهای ناشی از آن می توانند موثر باشند.

2. استفاده از ژل های تسکین دهنده

برای درمان زخم های دهانی می توانید از داروخانه محل زندگی خود ژل های موضعی تسکین دهنده مثل Anbesol و Orabase را تهیه کنید و  آن را در طول روز به ناحیه زخم شده بمالید.

3. آب نمک غرغره کنید

بهترین دهانشویه خانگی، می تواند محلول آب و نمک باشد. برای تهیه این دهانشویه یک قاشق چایخوری نمک را با یک فنجان آب گرم ترکیب کنید و آن را روزانه چندین بار غرغره کنید. شستشوی دهان با این محلول علاوه بر درمان زخم های دهانی به کاهش التهاب و عفونت های دهانی نیز کمک شایانی می کند.

4. استفاده از دهانشویه های ضدعفونی کننده

دهانشویه های ضدعفونی کننده دهان و دندان باعث از بین رفتن باکتری های مضر دهان و درمان بیماری های لثه ای و زخم های دهانی می شوند.

5. از چای کیسه ای استفاده کنید

یکی از راه های درمان زخم دهان درد خانه و درد ناشی از آن، استفاده از چای کیسه ای است. به دلیل اینکه چای حاوی مواد ضدعفونی کننده است، می تواند در کاهش التهاب، تمیز نگه داشتن دهان و تسکین درد فوق العاده عمل کند.  

6. خودداری از مصرف برخی غذاها

در صورت داشتن زخم دهان خوردن برخی مواد غذایی و خوراکی مانند غذاهای ادویه دار، غذاهای ترش، نوشابه های گازدار، گوجه و قهوه می تواند باعث بدتر شدن شرایط شود. در این مواقع سعی کنید از غذاهای نرم که بلع ساده تری دارند استفاده کنید. همچنین مصرف ماست های پروبیوتیک دار نیز به بهبود وضعیت کمک شایانی می کند.

7. استفاده از کمپرس سرد

آیا می دانید که مقدار جریان گردش خون در نواحی از بدن که زخم هستند از سایر نقاطی که دچار زخم و جراحت نیستند، بسیار بیشتر است؟ قرار دادن کمپرس سرد بر روی زخم باعث کاهش جریان گردش خون به آن نقطه می شود. این کار به کم کردن میزان التهاب و درد کمک بسزایی خواهد کرد. برای این کار کافی است که 1 بار در طی روز، یک کمپرس سرد را به مدت 5 الی 10 دقیقه بر روی آن ناحیه از گونه که احساس درد دارید بگذارید.

8. از زبان زدن به براکت های ارتودنسی اجتناب کنید

آیا می دانید که با لمس براکت و بریس ارتودنسی از طریق زبان در واقع دارید به کاهش استحکام آن ها جهت شل شدنشان قدم های بزرگی بر می دراید؟ شاید برایتان جالب باشد که بدانید طی کردن فرایند شل شدن براکت های ارتودنسی یعنی افزایش تحریک پذیری بافت های نرم و آسیب پذیر فضای دهان برای شکل گیری زخم دهان در ارتودنسی. به یاد داشته باشید که دستکاری براکت ها به صورت خودسرانه در هر بازه زمانی ممنوع است.

9. بهره مندی از خواص ژل آلوئه ورا

ژل آلوئه ورا، سهم قابل توجهی در میان انواع روش های درمان زخم دهان بعد از ارتودنسی دارد. باید بدانید که ویژگی های کاهش التهاب و نابود کننده باکتری های مضر دهان ترکیبات ژل آلوئه ورا، باعث التیام بهتر بافت های صدمه دیده جهت تسریع روند بهبودی می شود. برای بهره مندی از خاصیت های ژل آلوئه ورا کافی است حداقل 3 مرتبه در طی روز، مقداری از ژل را بر روی نواحی زخم دهانی بمالید.

10. استفاده از خواص ماست پروبیوتیک

نمی توان از سهم قابل توجه یک رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغزی مورد نیاز بدن جهت افزایش سرعت دوره بهبودی درمان زخم های دهانی چشم پوشی نمود. از جمله ارکان اصلی تغذیه دوران ارتودنسی، وجود انواع ماست های دارای پروبیوتیک می باشد. ایجاد مانعی جهت جلوگیری از رشد بیش از اندازه انواع باکتری و قارچ های مضر داخل محیط دهان یکی از خواص مصرف ماست دارای پروبیوتیک است.

درمان زخم دهان بعد از ارتودنسی با استفاده از روش های پزشکی

در صورت عدم نتیجه درمان زخم دهان بعد از ارتودنسی بوسیله روش های خانگی باید از شیوه های پزشکی برای درمان قطعی بهره مند شد. زمانی می توانید به دکتر متخصص ارتودنسی جهت ارزیابی وضعیت زخم دهان مراجعه کنید که مدت زمان ماندگاری زخم ها از عدد 14 روز گذر کند و یا با گذشت چند روز بسیار دردناک شوند. معمولا متخصصان ارتودنسی در چنین شرایطی برای رفع آفت و زخم دهان در اتودنسی، راهکارهای درمانی موارد فهرست ذیل را در نظر می گیرند:

• استفاده از خواص بی حس کننده پمادهای موضعی که در ترکیباب خود شامل لیدوکائین هستند.
• کاهش التهاب و کمک به نابودی میکروب های مضر دهان با استفاده از دهانشویه های ضد عفونی کننده برای شست و شوی محیط دهان.
• ارزیابی وضعیت تجهیزات ارتودنسی؛ ممکن است براکت، بریس و سیم های ارتودنسی کمی حرکت کرده باشند. در چنین شرایطی، تجهیزات ارتودنسی نیازمند تنظیم مجدد برای ادامه روند درمان هستند.
• در صورت تجربه درد بسیار شدید و بروز ناراحتی غیر قابل کنترل ناشی از زخم دهان ارتودنسی، ممکن است متخصص ارتودنسی مصرف داروهای کاهش التهاب و ضدقارچ را برای بیمار تجویز کند.

عوارض زخم دهان بعد از ارتودنسی چیست؟

همان طور که گفتیم ایجاد زخم دهان بعد از ارتودنسی در اکثر مواقع طبیعی است و به تدریج از بین می روند. اما در این دوره ممکن است یک سری از عوارض ارتودنسی دندان را تجربه کنید، مثل:

• احساس درد، ناراحتی و سوزش داشته باشید.
• فرایند میل کردن غذا یا حتی تکلم برای برخی از افراد سخت می شود.
• در صورتی که این زخم ها عفونی شوند، باعث عفونت دهان و دندان می شود که این مورد از بدترین عوارض زخم دهان ناشی از ارتودنسی است.

چه زمانی برای درمان زخم دهان در ارتودنسی باید به دکتر مراجعه کرد؟

اگر زخم‌ دهان بعد از ارتودنسی بیش از یک هفته طول کشید، درد شدیدی داشتید یا همراه با نشانه‌ های عفونت دهان (مثل تورم، تب یا ترشحات زرد رنگ) بود، حتماً به دندانپزشک‌ یا متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.

نتیجه گیری کنیم؟

زخم دهان بعد از ارتودنسی در مراحله اولیه درمان کاملا طبیعی است. اما با رعایت چند نکته ساده مانند استفاده از موم ارتودنسی و مراقبت منظم، این مشکل قابل پیشگیری و کنترل است. اما در صورت بروز زخم‌ های شدید یا مداوم، حتماً با ارتودنتیست (متخصص ارتودنسی) خود مشورت کنید.

پاسخ به سوالات رایج و متداول