پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین آسیب‌هایی است که همه افراد با آن مواجه می‌شوند. پوسیدگی دندان می‌تواند منجر به حفره، آبسه دندان یا حتی ازدست‌دادن دندان شود. علت ایجاد پوسیدگی باکتری‌های موجود در پلاک دندان هستند. باکتری‌های موجود در پلاک می‌توانند قندهای موجود در غذا را به اسید تبدیل کنند. اگر در طول زمان بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنیم، این باکتری‌ها بیشتر رشد کرده و سطح دندان هم بیشتر تخریب می‌شود. ممکن است با رعایت نکات بهداشت دهان و دندان، باز هم با این مشکل مواجه شویم. در صورت بروز پوسیدگی باید درمان انجام شود. در ادامه به بررسی پوسیدگی و نحوه درمان آن به طور کامل می‌پردازیم.

مراحل پوسیدگی دندان

پلاک دندان، یک‌ لایه بی‌رنگ و چسبنده است که سطوح دندان‌ها را می‌پوشاند. این پلاک در اثر باکتری‌ها، ذرات غذا و بزاق تشکیل شده است. هرچه مراقبت از دندان مثل مسواک زدن را کمتر انجام دهیم، شدت این پلاک وسیع‌تر می‌شود. باگذشت زمان پلاک دندان سخت می‌شود و حذف باکتری‌ها هم دشوارتر می‌شود. در این حالت پوسیدگی در سطوح مختلف رخ می‌دهد.

سطح 1: پوسیدگی سطح دندان

لایه بیرونی دندان از نوعی بافت به نام مینا تشکیل شده است. در این حالت، مینای دندان شروع به از دست‌ دادن این مواد معدنی می‌کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، ممکن است یک لکه سفید، روی یکی از دندان‌ها ظاهر شود. این از دست‌دادن مواد معدنی نشانه اولیه پوسیدگی دندان است.

سطح 2: پوسیدگی مینا

در این سطح ممکن است متوجه شوید که یک لکه سفید روی دندان به رنگ قهوه‌ای تیره تبدیل شده است. در این حالت، مینای دندان بیشتر از قبل صدمه‌ دیده است و سوراخ‌ های کوچکی در دندان به نام حفره یا پوسیدگی دندان ایجاد می‌شود. در صورت ایجاد حفره، حفره‌ها باید توسط دندانپزشک پر شوند.

سطح 3: پوسیدگی عاج

عاج بافتی است که در زیر مینای دندان قرار دارد. بافت عاج به نسبت مینای دندان نرم‌ تر و حساس‌تر است. به همین دلیل زمانی که پوسیدگی دندان به عاج برسد با سرعت بیشتری پیش می‌رود. عاج همچنین حاوی لوله‌هایی است که به اعصاب دندان منتهی می‌شود. به همین دلیل، زمانی که عاج دندان تحت تأثیر پوسیدگی دندان قرار می‌گیرد، ممکن است دچار حساسیت یا درد شوید. این حالت هنگام خوردن یا نوشیدن غذای سرد و گرم بیشتر هم می‌شود.

سطح 4: آسیب پالپ

پالپ داخلی‌ترین لایه دندان است. حاوی اعصاب و عروق خونی است که به‌ سلامت دندان کمک می‌کند. هنگامی که پالپ آسیب می‌بیند، ممکن است تحریک شود و شروع به تورم کند. از آنجایی‌که بافت‌های اطراف دندان نمی‌توانند برای تحمل این تورم منبسط شوند، بر روی اعصاب فشار وارد شده در نتیجه منجر به درد می‌شود.

سطح 5: آبسه

همان‌طور که پوسیدگی دندان به سمت پالپ پیش می‌رود، باکتری‌ها می‌توانند نفوذ کرده و باعث عفونت شوند. افزایش التهاب در دندان می‌تواند منجر به تشکیل یک پاکت چرک در انتهای دندان شود که به آن آبسه می‌گویند. آبسه دندان می‌تواند باعث درد شدید شود که ممکن است به فک سرایت کند. علائم دیگری که ممکن است وجود داشته باشد عبارت‌اند از تورم لثه، صورت یا فک، تب و تورم غدد لنفاوی در گردن. در صورت مشاهده آبسه نیازمند درمان اورژانسی دندان‌پزشکی هستید و باید سریعاً برای درمان اقدام کنید، زیرا عفونت می‌تواند به استخوان‌های فک و همچنین سایر نواحی سر و گردن سرایت کند. در برخی موارد، درمان ممکن است شامل برداشتن دندان آسیب‌دیده باشد.

درمان پوسیدگی دندان

درمان حفره‌ها پوسیدگی بستگی به‌شدت آنها و وضعیت خاص شما دارد. گزینه‌های درمانی عبارت‌اند از:

درمان های فلوراید

اگر حفره پوسیدگی به تازگی شروع شده است، فلوراید درمانی ممکن است به ترمیم مینای دندان کمک کند و گاهی اوقات می‌تواند حفره را در مراحل اولیه معکوس کند. فلوراید درمانی های حرفه ای، حاوی فلوراید بیشتری نسبت به مقدار موجود در آب لوله کشی، خمیر دندان و دهان شویه ها هستند. درمان‌های فلوراید ممکن است مایع، ژل، فوم یا لاکی باشد که روی دندان‌های شما مسواک زده می‌شود یا در سینی کوچکی قرار می‌گیرد که روی دندان‌های شما قرار می‌گیرد.

پر کردن

پر کردن دندان، که ترمیم نیز نامیده می شود، گزینه اصلی درمان برای زمانی است که پوسیدگی فراتر از مراحل اولیه باشد. پرکننده ها از مواد مختلفی مانند رزین های کامپوزیت همرنگ دندان، چینی یا آمالگام دندان که ترکیبی از چند ماده است ساخته می شوند.

روکش ها

برای پوسیدگی گسترده یا ضعیف شدن دندان ها، ممکن است به روکش دندان نیاز داشته باشید. روکشی که به صورت سفارشی جایگزین تمام تاج طبیعی دندان می شود. دندانپزشک تمام ناحیه پوسیده و به اندازه کافی از بقیه دندان را سوراخ می کند تا از قرار گرفتن روکش به درستی در جای خود اطمینان حاصل کند. تاج ها ممکن است از طلا، چینی با استحکام بالا، رزین، چینی ذوب شده به فلز یا مواد دیگر ساخته شوند.

کانال های ریشه

هنگامی که پوسیدگی به مواد داخلی دندان شما (پالپ) می رسد، ممکن است به یک کانال ریشه نیاز داشته باشید. این روش درمانی برای ترمیم و نجات یک دندان به شدت آسیب دیده یا عفونی به جای برداشتن آن است. پالپ دندان بیمار برداشته می شود. برای از بین بردن عفونت، گاهی اوقات دارو در کانال ریشه قرار می گیرد. سپس پالپ با پر کردن جایگزین می شود.

کشیدن دندان

برخی از دندان‌ها به‌قدری دچار پوسیدگی می‌شوند که قابل ترمیم نیستند و باید برداشته شوند. کشیدن دندان می‌تواند شکافی ایجاد کند که به دندان‌های دیگر شما اجازه جابه‌جایی می‌دهد. در صورت امکان، یک بریج یا ایمپلنت دندان برای جایگزینی دندان از دست‌رفته در نظر بگیرید.

پرکردن حفره‌ها

از آنجایی که اغلب افراد پس از ایجاد درد در دندان اقدام به درمان پوسیدگی می‌کنند، پرکردن حفره‌ها بیشتر از سایر روش‌ها استفاده می‌شود. برای پر کردن حفره در دندان آسیب‌دیده، احتمالاً حدود یک ساعت در مطب دندانپزشک باشید. ممکن است در ابتدا دندان‌پزشک، عکس‌برداری با اشعه ایکس انجام دهد و سپس در مورد این روش با شما صحبت کند و کار دندانپزشکی را تکمیل کند. قبل از پرکردن حفره‌ها، دندانپزشک دندان‌ها، لثه‌ها و پوست اطراف شما را بی حس می‌کند تا از ناراحتی در حین کار جلوگیری کند. پس از بی‌حسی، پوسیدگی دندان را سوراخ کرده و آن را با پر کردن جایگزین می‌کند. این فرایند فقط چند دقیقه طول می‌کشد. پس از اتمام کار، دهان شما احتمالاً برای چند ساعت دیگر بی حس می‌ماند.

انواع پر کننده های دندان

گزینه‌های زیادی برای پرکردن دندان در دسترس است و همه آنها مزایا و معایب خود را دارند. انواع پرکننده‌های دندان عبارت‌اند از طلا، آمالگام نقره (ترکیبی از جیوه، نقره و سایر فلزات)، مواد کامپوزیت همرنگ دندان و نوع خاصی از شیشه. اینکه از چه موادی به جهت پرکردن استفاده شود، به انتخاب شما و نظر دندان‌پزشک و دندان پوسیده شده بستگی دارد اما به‌طورکلی دو نوع رایج آن آمالگام و کامپوزیت هستند.

پر کردن آمالگام

آمالگام یک ماده سخت و قوی است؛ بنابراین برای پر کردن حفره‌های پشت دهان مانند دندان‌های آسیاب یعنی جایی که جویدن انجام می‌شود، ایده‌آل است. از آنجایی که آمالگام از ترکیب چندین عنصر فلزی ساخته شده است، ممکن است هنگام خندیدن یا لبخند زدن نمایان شود یا جلب توجه کند. در این صورت می‌توانید از روکش استفاده کنید. این پرکننده در میان مواد پرکننده حفره کم هزینه ترین است.

پرکننده های کامپوزیت

کامپوزیت‌ها یا رزین ها، ترکیبی از پرکننده شیشه یا کوارتز هستند و می توانند متناسب با رنگ دندان ساخته شوند. پرکننده های کامپوزیت نیز نسبتاً بادوام هستند و برای ترمیم های کوچک تا متوسط در آن نواحی از دهان که جویدن متوسط انجام می دهند ایده آل هستند.

فلزات

آمالگام طلا یا نقره رایج‌ترین فلزاتی هستند که برای پرکردن حفره استفاده می‌شوند. پرکردن طلا می‌تواند 10 برابر بیشتر از پرکننده‌های آمالگام نقره قیمت داشته باشد. برخی از افراد تمایل دارند که از یک فلز با دوام بیشتر استفاده کنند تا یک ماده کامپوزیتی با دوام کمتر. در این حالت اغلب افراد ظاهر طلا را به پرکننده‌های نقره ترجیح می‌دهند. همچنین ممکن است برخی از افراد نیز ظاهر پرکننده‌های فلزی را دوست نداشته باشند، اما پرکننده‌های فلزی می‌توانند 10 الی 15 سال بدون اینکه نیاز به تعویض داشته باشند، دوام بیاورند.

سرامیک

پرکننده های سرامیکی به رنگ دندان ساخته شده‌اند و ممکن است در طول زمان کمتر از پرکردن حفره کامپوزیتی لکه‌های دندان را نشان دهد. پرکردن با سرامیک یک روش گران‌ قیمت است و در برخی موارد ممکن است به‌اندازه پرکردن با طلا قیمت داشته باشد.

گلس آینومر

این ترکیب از اکریلیک و شیشه برای ایجاد یک پرکننده حفره استفاده می‌شود که فلوراید را آزاد می‌کند تا به محافظت از دندان‌ها کمک کند. اما یک پرکننده حفره گلاس آینومر نسبت به انواع دیگر دوام کمتری دارد و ممکن است در کمتر از پنج سال نیاز به تعویض داشته باشد.

برای خواند مطالب بیشتر در مجله دندانپزشکی ایمپلنت با ما همراه باشید.