بزرگی فک پایین؛ علت، علائم و روش های درمان

بزرگی فک پایین یا همان جلو بودن فک پایین یکی از مشکلات شایع فکی است که علاوه بر تاثیر منفی بر زیبایی چهره، می تواند بر سلامت دهان و دندان و حتی عملکرد جویدن و تکلم نیز اثر بگذارد.

این مشکل ممکن است از کودکی آغاز شود و در بزرگسالی بیشتر نمایان شود. بسیاری از افرادی فک پایین بزرگی دارند، علاوه بر نگرانی های زیبایی، به دنبال روش های درمانی موثر برای اصلاح این مشکل می باشند.

در این مقاله به طور کامل به بررسی دلایل، علائم، عوارض و بهترین روش های درمان این نوع ناهنجاری فکی می پردازیم.

بزرگی فک پایین چیست؟

بزرگی فک پایین به وضعیتی گفته می شود که در آن فک پایین از حد طبیعی جلوتر قرار می گیرد. در حالت عادی، دندان های فک بالا باید کمی جلوتر از دندان های فک پایین قرار بگیرند. اما در افرادی که فک پایین بزرگی دارند، این تناسب برهم می خورد و فک پایین بیش از حد جلو آمده و ظاهری نامتعادل ایجاد می کند. این مشکل در اصطلاح علمی “پروگناتیسم مندیبولار” نامیده می شود.

علت بزرگی فک پایین چیست؟

عوامل مختلفی می توانند باعث بروز این ناهنجاری فکی شوند. شایع ترین دلایل عبارتند از:

ژنتیک و وراثت

وراثت نقش بسیار مهمی در شکل گیری ساختار فک و صورت دارد. اگر یکی از والدین یا هر دو فک پایین بزرگی داشته باشند، احتمال بروز این مشکل در فرزند بیشتر خواهد بود.

رشد غیرطبیعی استخوان فک

گاهی اوقات فک پایین در دوران کودکی و نوجوانی رشد بیش از حد دارد. این رشد غیرطبیعی می تواند باعث شود که فک پایین از فک بالا جلوتر قرار گیرد.

اختلال در رشد فک بالا

گاهی مشکل اصلی در فک بالا است. اگر فک بالا به اندازه کافی رشد نکند، فک پایین جلوتر دیده می شود.

عادات نادرست

عادت های اشتباهی مثل مکیدن انگشت در کودکی، تنفس دهانی یا فشار زبان به دندان ها می توانند در طولانی مدت باعث تغییر موقعیت فک ها شوند.

بیماری ها و اختلالات هورمونی

برخی بیماری ها مانند آکرومگالی (بزرگی اندام ها به دلیل افزایش هورمون رشد) می توانند موجب رشد بیش از حد استخوان های فک شوند.

علائم بزرگی فک پایین چیست؟

بزرگی فک پایین علاوه بر ظاهر نامتعادل، می تواند علائم دیگری نیز داشته باشد:

• جلو بودن قابل توجه دندان ها و فک پایین نسبت به فک بالا؛
• مشکل در جویدن غذا به دلیل عدم انطباق درست دندان ها؛
• اختلال در تلفظ برخی حروف؛
• درد یا فشار در ناحیه مفصل گیجگاهی فک (TMJ)؛
• مشکلات زیبایی و کاهش اعتماد به نفس؛
• ساییدگی غیرطبیعی دندان ها به دلیل برخورد نامناسب فک ها؛

عوارض بزرگی فک پایین چیست؟

دسته‌بندی	توضیحات
اختلال در جویدن	جویدن ناقص، خستگی فک، مشکلات گوارشی
آسیب به دندان ها	ترک، ساییدگی، پوسیدگی زودرس
مشکلات لثه ای	التهاب، عفونت، تحلیل لثه
دردهای فکی و مفصلی (TMJ)	درد مزمن، صدا دادن، محدودیت حرکت فک
مشکلات زیبایی	برهم خوردن تناسب صورت، کاهش اعتماد به نفس

اگر این مشکل درمان نشود، ممکن است در طول زمان مشکلات بیشتری ایجاد کند. برخی از مهم ترین عوارض عبارتند از:

اختلال در جویدن

یکی از مهم ترین عوارض بزرگ بودن فک پایین، مشکل در فرآیند جویدن غذا است. در حالت طبیعی، دندان های فک بالا و پایین باید به شکلی هماهنگ روی هم قرار بگیرند تا غذا به خوبی خرد و آماده بلع شود. اما زمانی که فک پایین جلوتر از حد استاندارد باشد، این هماهنگی به هم می ‌ریزد و فرد در جویدن غذا دچار مشکل می‌ شود.

جویدن ناقص نه تنها باعث ناراحتی و خستگی عضلات فک می ‌شود، بلکه می ‌تواند مشکلات گوارشی نیز به دنبال داشته باشد زیرا مواد غذایی به طور کامل خرد نمی ‌شوند.

آسیب به دندان ها

یکی دیگر از پیامدهای بزرگی فک پایین، وارد شدن فشار غیرطبیعی به دندان هاست. وقتی فک ها درست روی هم قرار نگیرند، نیروهای جویدن به طور یکنواخت توزیع نمی ‌شود و برخی دندان ها بیش از حد تحت فشار قرار می ‌گیرند.

این وضعیت در طول زمان می ‌تواند موجب ترک خوردگی، لب پر شدن، ساییدگی شدید مینای دندان یا حتی پوسیدگی زودرس دندان ها شود. در بسیاری از بیماران، این آسیب ها به ترمیم مکرر دندان و افزایش هزینه های درمانی منجر خواهد شد.

مشکلات لثه ای

بزرگی فک پایین می‌ تواند سلامت لثه ها را نیز تهدید کند. تماس نامناسب دندان ها با یکدیگر و ایجاد فشار غیر طبیعی بر لثه ها، زمینه التهاب و عفونت را فراهم می‌ کند.

در این شرایط، لثه ها بیشتر در معرض تحلیل رفتگی قرار می ‌گیرند و به مرور زمان ممکن است ریشه دندان ها نمایان شوند.

علاوه بر این، گیر کردن مواد غذایی در فواصل غیرعادی بین دندان ها باعث افزایش خطر بیماری های پریودنتال یا همان بیماری های لثه خواهد شد.

دردهای فکی و مفصلی

اختلال در قرارگیری فک ها در صورت بزرگ بودن فک بالا یا پایین، باعث فشار بیش از حد به مفصل گیجگاهی فک (TMJ) می ‌شود.

 این مفصل وظیفه حرکت طبیعی فک هنگام صحبت کردن، خندیدن و جویدن را بر عهده دارد. وقتی فک پایین جلوتر از موقعیت طبیعی باشد، این مفصل تحت استرس مداوم قرار می‌گیرد و در نتیجه فرد دچار دردهای مزمن، صدا دادن فک هنگام باز و بسته کردن دهان و حتی محدودیت در حرکت فک می ‌شود. در موارد شدید، این مشکل می ‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

مشکلات زیبایی

یکی از بارزترین پیامدهای جلو بودن فک در اثر بزرگی آن، تاثیر منفی آن بر زیبایی چهره است. جلو بودن فک پایین تناسب صورت را بر هم می ‌زند و باعث می‌شود نمای چهره غیرطبیعی به نظر برسد.

این تغییرات ظاهری برای بسیاری از بیماران آزاردهنده است و می ‌تواند اعتماد به نفس آنها را کاهش دهد. در برخی افراد، این موضوع حتی بر روابط اجتماعی و شغلی نیز تاثیر می ‌گذارد و به مرور زمان موجب بروز مشکلات روحی و روانی می‌ شود.

روش های تشخیص

تشخیص این مشکل توسط دندانپزشک متخصص ارتودنسی یا جراح فک و صورت انجام می شود. روش های تشخیصی شامل:

• معاینه بالینی و بررسی ظاهر چهره و موقعیت دندان ها
• عکس برداری رادیوگرافی از فک و دندان ها
• سفالومتری (تصویربرداری تخصصی برای تحلیل رشد فک ها)
• بررسی سوابق پزشکی و خانوادگی

روش های درمان بزرگی فک پایین

انتخاب روش درمان بزرگی فک پایین بستگی به سن بیمار، شدت مشکل و علت اصلی آن دارد. روش های درمانی به دو دسته تقسیم می شوند: درمان در سنین رشد و درمان در بزرگسالی.

درمان بزرگی فک پایین در کودکان و نوجوانان

اگر این مشکل در دوران کودکی تشخیص داده شود، می توان با روش های ارتوپدیک و ارتودنسی جلوی رشد بیش از حد فک را گرفت یا آن را کنترل کرد. دستگاه های ارتوپدیک رشد مانند هدگیر یا ماسک صورت می توانند در این دوره بسیار موثر باشند.

درمان بزرگی فک پایین در بزرگسالان

در بزرگسالی رشد فک کامل شده است، بنابراین درمان تنها با ارتودنسی امکان پذیر نیست. در این موارد معمولا ترکیبی از ارتودنسی و جراحی فک (ارتوسرجری) مورد استفاده قرار می گیرد.

هزینه درمان بزرگی فک پایین چقدر است؟

هزینه درمان بستگی به روش انتخابی دارد. ارتودنسی دندان معمولا هزینه کمتری نسبت به جراحی دارد، اما در بیشتر موارد بزرگسالان نیاز به ترکیب ارتودنسی و جراحی دارند.

هزینه ها شامل مشاوره، عکس برداری، جلسات ارتودنسی و عمل جراحی می شود. برای برآورد دقیق هزینه باید با متخصص ارتودنسی یا جراح فک مشورت کرد.

نتیجه گیری

بزرگی فک پایین یک مشکل شایع است که می تواند هم زیبایی و هم عملکرد دهان و دندان را تحت تاثیر قرار دهد.

دلایل مختلفی مانند ژنتیک، اختلال رشد یا بیماری های خاص می توانند باعث این مشکل شوند. درمان این مشکل در کودکی معمولا با ارتودنسی و دستگاه های ارتوپدیک امکان پذیر است، اما در بزرگسالی اغلب نیاز به جراحی فک وجود دارد. اصلاح این مشکل علاوه بر بهبود ظاهر، باعث افزایش کیفیت زندگی و اعتماد به نفس می شود.