آبسه دندان چیست و چگونه درمان می‌شود؟

آبسه دندان یک عارضه دردناک و توده‌‌‌ای است که از تجمع چرک، عفونت و باکتری در داخل دندان و لثه به وجود می‌آید. با درمان به موقع به آسانی و بدون مشکلی برطرف می‌شود ولی اگر درمان با تأخیر انجام شود ممکن است خطرات جدی در پی داشته باشد و عفونت در نقاط دیگر بدن گسترش پیدا کند.

آبسه دندان چگونه تشکیل می‌شود؟

تجمع پلاک و میکروب‌ها در دهان و روی دندان به دلیل عدم توجه به بهداشت و مراقبت از دندان‌ها و کوتاهی در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و … عامل اصلی ایجاد آبسه است.

رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باعث پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌شود و آبسه دندان نوعی مکانیسم دفاعی بدن است که در برابر هجوم باکتری‌ها، پوسیدگی دندان و آسیب لثه به وجود می‌آید.

مراحل تشکیل آبسه دندان

عفونت دندان خود به خود و یک شبه به وجود نمی‌آید و مشکلاتی دندانی زیادی باعث ایجاد این توده می‌شوند و عبارتند از:

پوسیدگی مینا

هنگامی که پلاک روی سطح دندان و لثه جمع شود شروع به فرسایش مینای دندان می‌کند و در دندان حفره به‌ وجود می‌آید، دندان شروع به خراب شدن می‌کند.

پوسیدگی عاج

باکتری‌ها به خوردن مینای دندان ادامه می‌دهند و نوبت به عاج دندان می‌رسد.

عفونت پالپ دندان

بعد از ورود باکتری از طریق عاج، حمله به پالپ داخلی دندان بسیار راحت است. می‌تواند به اعصاب دندان آسیب بزند و آن را خراب کند. در مقابله با این اتفاق ، سیستم ایمنی بدن شروع به دفاع در برابر این عفونت ایجاده شده می‌کند.

از دست دادن دندان و موارد دیگر

آبسه معمولاً در این مرحله، ناراحتی یا درد تپنده ای است که به طور معمول نشان دهنده وجود عفونت در دندان است و لازم است که درمان شود. بنابراین باید قبل از بدتر شدن آن را درمان کرد. با این حال، اگر به هر دلیلی را درمان نگردد، می‌تواند باعث فرسایش بیشتر استخوان شود و باعث از بین رفتن دندان شود.

انواع آبسه دندان

این عارضه بسته به محل تشکیل 3 نوع هستند:

آبسه لثه

این آبسه در سطح لثه تشکیل می‌شود و تأثیری بر روی ساختار دندان ندارد و مانند یک جوش قرمز و بر اثر وارد شدن ضربه به صورت و لثه به وجود می‌آید.

آبسه پریودنتال

این نوع توده چرکی از ساختارهای بافت استخوانی نگهدارنده دندان‌ها شروع می‌شود (در اعماق لثه رخ می‌دهد).

از آنجا که جایی برای تخلیه چرک وجود ندارد، آبسه پریودنتال به راحتی می تواند به بافت و استخوان اطراف گسترش یابد.

آبسه پری اپیکال

این نوع آبسه از تخریب بافت نرم پالپ دندان شروع می‌شود و به دنبال فرسایش مینای دندان و عاج داخلی ایجاد می شود، در هنگام حمله به عاج به راحتی می‌تواند به پالپ داخلی نرم دندان آسیب بزند و عفونت به ریشه دندان برسد. این توده چرکی بسیار دردناک است. بیشتر اوقات تنها راه حل، انجام کانال ریشه برای نجات دندان است.

درمان آبسه دندان

این عفونت با 3 روش زیر درمان می‌شود:

درناژ یا تخلیه آبسه
درمان ریشه دندان
کشیدن دندان

تخلیه آبسه

اگر به موقع شروع به درمان عفونت ایجاد شده کرد دندانپزشک می‌تواند به سادگی با ایجاد یک برش کوچک به داخل آبسه آن را تخلیه کند، سپس محل را با محلول نمکی شستشو دهد و برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.

درمان ریشه

در صورت اجازه پخش شدن و ورود آبسه به محفظه پالپ داخلی، درمان کانال ریشه برای پاکسازی این عفونت توسط دانپزشک انجام می‌شود. و به اصطلاح عامیانه به آن عصب کشی می‌گویند.

کشیدن دندان

اگر درمان آبسه با تأخیر انجام شود و یا دندانپزشک با کمک درمان ریشه موفق به نجات دندان نشود باید آن را از دهان خارج کرد.

آنتی بیوتیک مناسب برای آبسه

از آنتی بیوتیک ‌های مناسب برای کمک به درمان آبسه می‌توان به آموکسی سیلین و پنی سیلین اشاره کرد. البته انتی بیوتیک به تنهایی برای درمان عفونت موثر نمی‌باشد و از آن‌ها باید در کنار درمان ریشه و کشیدن دندان برای رفع عفونت مصرف کرد.

علایم آبسه دندان

علامت اصلی درد است. این دندان درد می تواند به صورت ضربانی باشد و در اکثر مواقع شدید می شود. این درد دندان معمولاً به صورت یکباره شروع شده و با گذشت چند ساعت یا چند روز تشدید می شود. گاهی اوقات درمان درد دندان دشوار است چون ممکن است درد به سمت گوش، استخوان فک و گردن کشیده شود. در این مواقع ممکن است حالت های زیر در فرد مبتلا مشاهده شود:

تب
تورم صورت
تورم و قرمزی در محل نزدیک آبسه
دردناک بودن ناحیه آسیب دیده در صورت لمس
درد در ناحیه آسیب دیده در هنگام جویدن
افزایش حساسیت به غذا و نوشیدنی‌های سرد و گرم
بوی بد دهان
احساس درد در گوش، گردن و فک
مشکل در تنفس و بلع

راه‌ حل‌های پیشگیری از بروز آبسه دندان

یکی از معمول‌ترین راه‌های پیشگیری از آبسه رعایت بهداشت دهان و دندان است.

استفاده مرتب از مسواک، دهان شویه و نخ دندان
انجام چکاب شش ماهه و معاینه و درمان به موقع دندان‌های آسیب دیده
کنترل مصرف قند، شیریجات و نوشابه‌ها به منظور سلامت دندان‌ها

عوراض آبسه دندان

عوارض جانبی فقط زمانی مشاهده می‌شوند که آبسه درمان نشده به حال خود رها شود و مشکلات زیر را به دنبال دارد:

از دست دادن دندان
عفونت استخوان
عفونت‌های سینوسی
آبسه مغزی
آنژین لودویگ: بیماری عفونی در کف دهان

درمان خانگی آبسه دندان

در صورت بروز آبسه و عفونت دندان باید توسط دندان پزشک درمان شود تا از سرایت آن به لثه و استخوان دندان جلو گیری کرد. اما درمان‌های خانگی هم می‌تواند این عفونت‌ها را کاهش دهد و برای درمان اصلی باید به دندانپزشک مراجعه کرد. از جمله درمان‌های خانگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

شستشو با آب نمک: درمان موقتی آبسه ، بهبود زخم و لثه سالم مفید است.
جوش شیرین: از بین بردن پلاک و خواص آنتی باکتریال
روغن مرزنگوش: کاهش تورم و درد دندان
کمپرس سرد: کاهش درد و تورم
چای شنبلیه: بهبود زخم و کاهش التهاب
روغن مخیک: ضد التهاب و آنتی باکتریال
روغن آویشن: کاهش تورم و مقابله با باکتری
هیدرژن پراکسید: کاهش پلاک و مقابله با عفونت
سیر: تسکین دهنده درد و از بین برنده باکتری

چه کسانی در معرض خطر این عارضه دندانی قرار دارند؟

هرکسی که برای درمان دندان ترک خورد، یا ریشه بیرون زده، یا پوسیدگی عمیق، اقدام نکند، بیشتر در معرض خطر آبسه دندان می‌باشد.
آن‌هایی که به دندانپزشک مراجعه نمی کنند، خصوصا در معرض این خطر می باشند.
بهداشت ضعیف دهان و دندان، مصرف زیاد قند و شکر در تشکیل آبسه تأثیر دارد.
افرادی که دیابت دارند، بیماری خودایمنی دارند، یا آن هایی که شیمی درمانی می کنند یا رادیوتراپی هم در معرض ابتلا به آبسه دندان هستند.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجع کرد؟

اگر فکر می‌کنید آبسه دندان دارید باید در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که مراجعه به پزشک عمومی نمی تواند در این مورد کمکی به شما کند. اما اگر دچار تب شده اید و یا در تنفس مشکل دارید، بهتر است با اورژانس تماس بگیرید تا در کوتاهترین زمان ممکن شما را به متخصص برساند.